Musa Tektaş


Güdül ve Medişeyh Birlikteliği


GÜDÜL VE MEDİŞEYH BİRLİKTELİĞİ

1831 tarihli genel nüfus sayımında Darende’nin 20 mahallesi ve 16 köyü bulunmaktadır. Bunların içinde Güdül Köyü de mevcuttur.

1884 tarihindeki nüfus sayımı kayıtlarında 13 erkek ve 14 kadın almak üzere toplam 27 kişinin yaşadığı kayıtlarda geçmektedir. 2020 yılı nufus kayıtlarına göre 32 erkek 30 bayan olmak üzere toplam 62 hemşehrimiz yaşamaktadır.

Erdal Çaptuğ: Hassolar (Çaptuğ) ailesi, aslen Hacılar’dan Güdül’e anne mülküne gelmişler. Ağalar diye esas buranın yerli aileleri de varmış. Yılmaz, Yıldız, Kaya diye soyadlarını taşıyanlar ağalar kabilesindendir. Zaten kız alıp vermeyle buradaki 9 hane hep bir ev gibi yakındır. Amcamın anlattığına göre eskiden ermeniler döneminde yerleşim yeri olduğu için mevkii adları hep ermeniceden geçmiş. Örneğin bizim evin civarı Ciko’nun bağı diye adlandırılır.  Buranın bir çiftlik gibi bir aileye ait olduğu anlatılır.

Medişeyh türbesi yapılmadan önce hemen türbenin yanından karşıya bir köprüyle geçer Güdül’e giderdik. O civarın ihya edilmesiyle aslında biz de yeni ve çok geniş bir köprüye kavuşmuş olduk. Uzun yıllar gurbette kaldım. Çalıştığım yerlerdeki arkadaşlarımdan doğu tarafına gidip gelenler, Darende’den geçtiklerini hatta yol kenarında çok güzel bir türbe var ziyaret ettik, ırmağın kenarında oturduk istirahat ettik diye anlatırlardı. Allah biliyor biz de çok memnun olur, işte orası bizim köyümüz derdik. Türbeyi Hulûsi Efendi Vakfı yaptırdı emeği geçenlerden, katkısı olanlardan Allah razı olsun.

Meşhur Güdül Elması

Güdül’ün geçim kaynağı eskiden beri meşhur elmamız idi. 15 yıl kadar önce hidroelektrik santrali kurulunca, arazilerimizde su basması çoğaldı, ekili alanlar balçık haline dönüşmeye başladı. Bir de iklim şartları biraz sunun yoğunlaşmasıyla değişti, elma ağaçlarımızı kırağı vurmaya başladı, artık elma alamaz olduk. Kaysı ve elma ağaçları artık erken çiçek açtığından dolayı soğuk vuruyor. Verim alamıyoruz. Sebzecilik de çok az yapılıyor. Eskiden buğday arpa ekilip, saman ticareti yapanlar olurdu. Şimdi o da azaldı.

Bizim Güdül’de ağaların emrinde çalışan çiftçilik yapan hizmet eden bir aile varmış. Herhalde o zamanki insanlar bunları çok aşırı çalıştırmış ki, “Dokuzunuz on olmasın” diye o çiftçiler beddua etmişler. Hiç dokuz haneyi geçmedi bizim köy. Yaz aylarında bir iki ilave olsa da geri o sayı dokuz haneye düşer. Köyün oturum alanı küçük ama arazilerimiz geniştir. Bizim köyde taş ocağı vardı. Kamyonlarla taş söküp satılırmış. Şimdiki iplik fabrikasının yeri önceden çimento fabrikası yapılacağından Kaymakamlık yörenin toprağı taşı çimento fabrikası işleme alanında olduğu için taş ocağı işletmesine izin verilmemiş. Sadece Kaymakamlık izniyle taş çıkarılabilmiş. Örneğin Darende Çarşı Camii’nin taşı Güdül taşıdır. Medişeyh türbesinin taşı Güdül taşıdır.  Bizim köydeki ocaktan temin edilmiştir. Ocağın taşı yapıya elverişlidir.

Tarımla birlikte hayvancılık alanında son yıllarda gelişme oldu. Besi hayvancılığı olarak her hanede 10-15 hayvan beslenmektedir. Bu da ekonomik olarak bir girdi sağlamaktadır.

Yeldeğirmeni Kalıntıları

Güdül köyünün kuzeyinde bulunan Etire tepesinde de bir yel değirmeni kalıntısı bulunmaktadır. Burası daha yüksek ve rüzgarlara daha açıktır. Halen yapı taşları ve temelleri mevcuttur. Yapı duvarları 10x10 m. boyutundadır. Poyraz tarafında duvar yoktur. Halk da buraya Yel değirmeni adını vermiştir. Çok büyük taşlardan yapılmış yapı kalıntıları mevcuttur.  Yapının yüz metre kadar ötesinde bugün Yığılı adı ile bilinen bir yapı kalıntısı daha bulunmaktadır. Burası da muhtemelen değirmeni işletenler ya da değirmene gelenlerin ikamet veya istirahat ettikleri bir bina olarak kullanılmış olmalıdır. Bu değirmenin çevresinde Darende, Sakızlı (Şabük), Gedikağzı (Mengelis), Yenice, Medişeyh, Güdül ve Karadiğin köyleri bulunmaktadır. Bu değirmen yıllarca bu köyler hizmet vermiş olmalıdır. Bu sene küçükbaş hayvanları yaymak için değirmen civarına gittiğimde define arayanların orada kazı yapmış olduklarını gördüm. 6-7 metre tünelden sonra büyükçe bir alan var. Hazine avcıları tarihi mekanları yağma edip, tarihi kalıntıları bozmaktadırlar. 

Güdül Hes Elektrik santralinde birkaç köylümüz çalışıyor ama bize çok faydası olmadı elektrik santralinin… Arazilerimizi mahvetti. 

Eskiden Güdül’den Darende’de bir esnaf vardı. Kitapçı Hüseyin Kaya…Köyümüzün irtibat bürosuydu. Mektuplar ona gelir, siparişler ondan istenirdi. Her gün bizim köyden Gökyar istikametinden Darende’ye gider, akşama kader ticaretini yapar tekrara akşam yayan alarak evine dönermiş. Sonraları belediye servisleri çıkınca artık onunla gidip gelmeye başlamış. Eskiden kitapçı olarak bir o vardı. Sonra bir iki kitapçı daha açılınca işler azaldı. Zamanla bıraktılar. Oğlu merhum Vedat Ali Kaya 20 yıl kadar Darende Ziraat Odası Başkanlığı yaptı oda geçtiğimiz yıl rahmetli oldu.

İstanbul’da Hamit Kaya elektronik üzerine, Çaptuğ ailesinden yani kardeşlerim Ender Plastik ve Zafer Hırdavat ikisi de İstoç‘ta ticaret yapmaktadırlar. Mersin’de Çaptuğ hırdavat diye amcaoğullarımızın firması vardır.

Yol Seyri

Yola yakın bir yerleşim alanı olduğumuz için bizim de yoldan geçen araçlara karşı bir alakamız oldu bitti var. Hatta çocuklarımıza bile sirayet etmiş olmalı ki İstanbul’da ikamet ettiğimiz sıralarda evimiz otoyola yakın bir yerdeydi.  Oradayken Malatya otobüslerinin geçiş saatlerini çocuklar bilirdi.  Şimdi de evden asfaltı görebiliyoruz, yine otobüslerin hangisini geçtiğini söyler çocuklar.

Medişeyh ile Güdül ayrı mahalle ama düğünümüz bayramımız ve cenazelerimiz hep birlikte olur.

Güdül’de cami bulunmadığı için eskiden beri bayram namazları için Medişeyh Camiine gideriz. Türbe-Camii yapıldıktan sonra cumaları oraya da gidiyoruz ama bayram namazlarından sonra kabir ziyaretlerimiz olduğu için Medişeyh Mahalle Camii’ne gideriz. Çünkü Kaya, Yılmaz ve Yıldız ailelerinin kabirleri Medişeyh mezarlığında olduğundan yeni definler de oraya yapılmaktadır. Her bayram namazından sonra mezarlıkta ziyaret ve toplu bayramlaşma yaparız. Herkes dedesine, ebesine, yakınlarına Fatihalar okur. Oradan geldikten sonra da Güdül mezarlığındaki aile büyüklerinin kabirlerini ziyaret eder Fatiha okuruz. Saat 10.00 gibi Medişeyh’teki en sondaki evden başlayarak yola doğru yukarıdan aşağıya toplu olarak bayramlaşma yaparız. Bu topluluk içerisinde herkes kendi taydaşlarına göre küçük gruplar halinde genel birlikteliğini içinde hareket ederler. Bayramdan önce bir cenaze vuku bulmuşsa, ilk önce o eve taziye verilip, Kur’an okunur bayramlaşma o evden başlar. Aynı topluluk en sonunda Güdül’e gelir, bizim evler de gezilir.

Gelenek ve Görenekler

Düğünlerde de Güdül’de bir düğün olacak olsa bayrak dikiminden gelin çıkıncaya kadar Medişeyh’liler hep katılır. Veya aynısını biz de yaparız. Düğünlerde yemek ve diğer hizmetlerde herkes birbirine yardımcı olur. Bir köyün iki ayrı mahallesi gibi hareket edilmektedir. Bu corona virüsü gelene kadar hep böyle hareket ediyorduk. Genel pandemi şartları geçince inşallah yine devam eder. Son iki bayramda yukarıda saydığım şekilde hareket edemedik. Pandemi bizi üzdü…

2012 yılında İstanbul’dan göçümü köye getirdim, kamyon girecek yolumuz yoktu. Muhtar olduktan sonra gayret ettik devletimizin yardımıyla yollarımız genişledi. Ana yolumuz baştan sona kadar genişçe açıldı. Bazı bahçelerden biraz yol için vatandaşlarımız arazi verdiler ama hepimiz rahat ettik.

Yıllar önce  Ahmet Aydın ve Muharrem Çaptuğ’un yaptırmış olduğu içme suyu hattı için Medişeyh’le birlikte yeniden 14 km su borusu çektirdik. Önceden dört köye verilen su, yetmediği için iki köye tahsis edildi. Kanal suyu ve yol asfaltlama konusunda belediyeden destek aldık. İki mahallenin de altyapısı tamamlandı.

Köyümüzde hayvancılık iyice gelişti. Eskiden silaj, saman, küspe vb. yemleri köprüden bu tarafa kamyonla geçmezdi. Şimdi herkesin kapısına kadar gelmektedir.

Darende’de lahana deyince Gökyar birincidir, Güdül ikincidir. Bizimkiler lahananın yetiştirilmesini Gökyar’dan öğrenmişler. Bizim köylüler Gökyar’lılara bu lahanayı nasıl yetiştiriyorsunuz diye sorarlarmış. Onlarda sırlarını vermemek için dibine kül koyun derlermiş. O yıl olmayınca anlamışlar. Sonraları görerek öğrenmişler ama yine de Gökyar lahanası bizimkinden bir ay önce çıkar. İlk etapta satış biraz fiyatlı olduğundan Gökyar bundan da istifade eder. Sonraki satışlarda fiyat normal haline gelir. Daha öğreneceğimiz sırlar var demek ki…

 

 

 

 

 

vedat alim
24.03.2022 23:55:31
musa bey her kaymakamlığın sitesinde şehitler listesi var bizim darende kaymakamlığında niye yok

Ramazan PEKTAŞ
24.09.2022 11:39:38
Sayın Musa Tektaş Beyefendi ben Ayvalılıyım. Bizim beldemizle ilgili bir yazınızı yada araştırmanızı hiç görmedim. Halbuki Darendenin en kalabalık beldesi (eskiden belde idi) Ayvalıdır. Birkaç evi olan mezralarla ilgili birçok yazınız var. Ayvalımızın yazmaya değer hiç mi bir kültürel mirası yok?