Kimi "Alemi sen kendinin kölesi kulu sanma / Sen Hakk için alemin kölesi ol kulu ol" Nasihat’ı ile kimi "Sakın nefsine uyup bir can incitmeyesin / Hüsn-ü edebi koyup, bir can incitmeyesin" dizeleriyle onu tanıdı. Kimileri "Anadolu’nun Manevi Güneşi" olarak görürken, kimileri için "Gönüller Sultanı" oldu. Divan şiirinin 20’inci yüzyıldaki son temsilcisi olan Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Hazretleri, kurmuş olduğu ilim ve irfan medeniyeti ile İslam coğrafyalarında tanınarak manevi bir önder oldu.
İnsanlara doğruyu öğretip, maneviyat aşılayan, yüzyılımızın en önemli divan şairlerinden mutasavvıf Hulûsi Efendi Hazretleri, vefatının 30’ıncı yılında anılıyor.
Hulûsi Efendi, soy bakımından 12’inci kuşaktan Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba)’ya oradan da Hz. Muhammed (S.A.V) efendimize ulaşan nesebiyle 36’ıncı kuşaktan peygamber efendimizin soyundandır.
Hayatını insanlığa vakfeden Büyük Mutasavvıf, her canlıya hizmeti şiar edinip, başta eğitim ve sağlık olmak üzere topluma önemli çalışmalar kazandırarak sabır ve sevgiyle ilmek ilmek işlen bir gönül medeniyeti inşa etti.
Tam adı Es-Seyyid Osman Hulusi Ateş olan büyük mutasavvıf, 1914 yılında, Malatya’nın 30 yapraklı gül şehri Darende ilçesi Hacılar Şeyhli Mahallesinde dünyaya geldi. Ömrünü insanlığa Vakfeden ve her canlıya hizmet düsturu ile hareket eden Hulusi Efendi Hz’leri 76 yıllık ömrüne çok sayıda hizmet sığdırmıştır.
1929
1.Dünya savaşının sıkıntılı yıllarında, ilk eğitimini babası Hatip Hasan Feyzi Efendi’den aldı ve daha sonra Darende Dutluk Sıbyan Mektebi ve Cumhuriyet İlkokulu’nda resmî eğitimlerini tamamladı.
1940
Gençlik yıllarında; zekâsı, mantığı ve babasının gayretiyle kendisini sürekli geliştirip; Arapça, Farsça ve Edebiyat bilgisini de ilerleterek, marangozluk, mühür kazımak, matbaacılık, dizgi, oymacılık ve ticaretle de meşgul oldu.
1945
Tifo salgınından dolayı babası Hatip Hasan Feyzi Efendi ve Ağabeyi Ahmet Nuri Efendi’nin vefatları üzerine, cami mütevellisince, Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba) Camii imam hatipliği görevine getirildi. 1953’e kadar fahri olarak yaptığı bu görevi, emekli olduğu 1987 yılına kadar 42 sene sürdürdü.
1972
Hulusi Efendi’nin kitaba ve ilim öğrenmeye merakı sebebiyle, kendi gayretiyle oluşturduğu, “Şeyhzadeoğlu Özel Kütüphanesi”, dönemin Hürriyet Gazetesinde “20’inci Asrın Filozofu” manşeti ile okuyucularına tanıtıldı.
1974
Hayatı boyunca insanlığa hizmet için çalışan Gönüller Sultanı Osman Hulusi Efendi, çeşitli cami, okul ve kütüphane yaptırma derneklerine başkanlık yaptı. Darende İmam-Hatip Lisesi ve Darende İlahiyat Fakültesi başta olmak üzere çok sayıda okulun yapılmasını ve açılmasını sağladı. Ayrıca okul aile birliği başkanlıkları yaparak öğrencilerin ihtiyaçlarıyla yakinen ilgilendi.
1980
Şeyh Hamîd-i Velî Camii (Somuncu Baba Külliyesi) ve Abdurrahman Erzincânî Camii başta olmak üzere çok sayıda cami ve Kur’an Kursunun yapımına ve ihtiyaçlarının karşılanmasına öncülük etti.
1984
Örnek İnsan, Cumhurbaşkanlığı tarafından Ankara’da düzenlenen “Eğitim Hayırseverleri” programına Malatya’yı temsilen katılarak, eğitime dair öncü hizmetlerinden dolayı dönemin Milli Eğitim Bakanı Mehmet Vehbi Dinçerler tarafından kendisine plaket takdim edildi.
1986
Geliri ile hastane yapılması kaydıyla, “Divân-ı Hulûsi-i Dârendevi” adlı eserinin basılmasına izin veren Hulusi Efendi, 20. yüzyılın son Divân Edebiyatı eserleri arasında yer alan divanından elden edilen gelirler ve hayırseverlerin bağışları ile yapılan Darende Hulusi Efendi Devlet Hastanesi, 2006 yılında hizmete girdi.
“El kadar bir taş geçse elime, onu memleketimin istifadesine kullanırım”
1986
Hizmet insanı, başkanlığını yaptığı çok sayıdaki derneği bir çatı altında toplayarak, Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Vakfı’nı kurdu. Bakanlar kurulu kararı ile vergi muafiyeti bulunan Vakıf; eğitim, sağlık, sosyal yardım ve restorasyon gibi birbirinden güzel hizmetlere imza attı.
1990
Ömrü, Cenab-ı Hakk’ın yoluna samimiyet ve ihlâs çerçevesinde hep hizmetle geçen ve imrenilecek kadar dolu dolu bir hayat yaşayan mutasavvıf Osman Hulûsi Efendi, 14 Haziran 1990 tarihinde vefat etti. Oğlu ve halefi Hamid Hamidettin Ateş Efendi’nin kıldırdığı cenaze namazı sonrasında, Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba) Külliyesi hazîre bölümüne defnedildi.
Divân, Mektubât ve Hutbeler olmak üzere 3 adet yazılı eseri bulunan Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi’nin, hayrul halef evlâdı Hamit Hamidettin Ateş Efendi’nin mütevelli heyeti başkanlığı yürüttüğü, Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı Her Canlıya Hizmet düsturuyla gönül medeniyeti hizmetleri devam ettirilmekte
Öte yandan, vefatınım 30’ıncı yılında Gönüller Sultanı Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Hazretleri için ülkemiz genelinde okunan Kurân-ı Kerîm hatimlerinin duası Darende Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba) Külliyesi'nde yapıldı.