İlçemizde yetiştirilen ve yüksek kaliteye sahip Darende cevizi, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yerli ve milli standart ceviz çeşidi olarak ‘Zengibar Cevizi’ adıyla tescillendi.
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi hemşehrimiz Prof. Dr. Ömer Beyhan, uzun yıllar devam eden “Darende Cevizlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı” isimli proje kapsamında tespit edilen, aşıyla üretim ve adaptasyon çalışmaları tamamlanan ve başarılı sonuçlar alınan 44 DA 35 seleksiyon kodlu ceviz genotipinin ıslah çalışmalarının tamamlandığını ve Gıda Tarım ve Ormancılık Bakanlığı, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi tarafından yerli ve milli standart ceviz çeşidi olarak “Zengibar Cevizi” adıyla tescil edildiğini bildirdi.
“Yaklaşık 20 yıllık çalışmanın sonucunda tescil alınabildi”
Islah çalışmalarını yürüten Beyhan, yıllar önce Darende’deki ceviz yetiştiriciliği potansiyelini dikkate alarak Yüzüncü Yıl Üniversitesi Araştırma Fonu desteğiyle ‘Darende Cevizlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı’ isimli bir ceviz ıslah projesi başlattıklarını ve yaklaşık dört yıl boyunca Darende’de çalışmalar yürüttüklerini söyledi.
“Ceviz çeşidimiz üstün özelliklere sahip”
Cevizin üstün özelliklere sahip olduğuna değinen Beyhan, “Çalışmalar sonucunda üstün özelliklere sahip birçok ümit var genotip tespit ettik. Bunlar içerisinden 44.DA 35 seleksiyon kodlu genotipin, yapılan analizler sonucunda standart çeşit olabilecek özelliklere sahip olduğuna karar vererek, tescil edilmesi yönünde çalışmalara başladık. Bu çeşidimizin anaç bitkisi, ilçemizin İbrahimpaşa Mahallesi’nde Mustafa Çörtük isimli yetiştiricimize ait bahçede bulunmakta. İlçemizde Çörtük cevizi olarak da bilinmektedir. Ceviz çeşidimizin gerek pomolojik olarak meyve özellikleri gerekse bitkisel özellikleri bakımından üstün özelliklere sahip olduğu belirlenmiş ve birçok uluslararası toplantılarda sunumu yapılarak tanıtılmış ve takdirle karşılanmıştır.” dedi.
“Uluslararası kriterlere göre belirlendi”
Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülecek çalışmalar hakkında da bilgi veren Beyhan, “Anaç bitkiden aşı kalemleri alındı ve Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Battalgazi kampüsünde bulunan 740 metre rakımlı koleksiyon parselindeki çöğürlere aşılanmış ve aşılı fidanlar elde edilmiştir. Adaptasyon Parsellerinde 2014-2018 yıllarında yürütülen çalışmalarla, bu ceviz genotipinin tüm çeşit özellikleri ortaya konulmuştur. Koleksiyon parselinde gerçekleştirilen Pomolojik analizlerde; çeşidin ortalama kabuklu meyve ağırlığının 23.45 g, meyve iç ağırlığının 12.20 g, İç oranının (Randıman) %52, protein miktarının %16,64 ve yağ oranının ise %68,1 olduğu belirlenmiştir. Çeşidin meyveleri ince kabuklu, yuvarlak düzgün şekilli, çok az prüzlü ve dolgun bir içyapısına sahiptir. Uluslararası UPOV kriterlerine göre yapılan değerlendirmeler sonucunda; çeşidin Kabuklu Meyve Ağırlığı, İç ağırlığı, İç Randımanı, Kabuk Kalınlığı, Meyve Şekli ve Prüzlülüğü gibi önemli kriterler aşısından oldukça üstün özelliklere sahip olduğu belirlenerek tescil başvurusu yapılmış ve Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi (TTSM) tarafından Milli ve Yerli standart ceviz çeşidi olarak tescil edilmesine karar verilmiştir.” diye konuştu.
Son olarak Profesör Ömer Beyhan, ceviz çeşidinin ilçemize ve ülkemize hayırlı olmasını dilerken, isim belirlenmesinde tavsiye edilen (Darende, Çörtük ve Zengibar) isimleri arasında ‘Zengibar’ isminin kurum tarafından uygun görülerek yayınlandığını söyledi.
“Bundan sonraki süreçte aşı ile çoğaltılarak üretim aşamasına geçilecek”
Çeşidin tescilli olarak Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsünde aşılı fidan olarak üretimine başlayacak yine aynı kurum ilçemiz sınırları içerisinde 5 dönümlük deneme bahçesi kurarak Zengibar Cevizi’nin üretimini yapacak.
