M. Nazmi Değirmenci


Tohmaya iki köprü


İnternetten Darende?de Tohma üzerine iki köprü yapılacağı haberini okudum. DSİ tarafından yürütülen ?Tohma Islah Projesi?nin, ikinci etabı içinde yapılacak olan köprüler, tarihî Nadir Köprüsü?nün yanına ve Sunguroğlu Petrolün karşısına inşa edilecekmiş. Yapımla alakalı doyurucu bir açıklama yoktu ama önemli olan konuşulur, yazılır olması. Basın yazıyorsa birinci ağızdan yapılan açıklamadır. Emeği geçenlere dualarımız olmalı. Başlanılmışsa gerisi gelir. Köprü yoları birleştiren, bütünleyen bağdır. Elimiz kenetlenir, birliğimiz kuvvetlenir, dirliğimiz bütünlüğümüz artar, bir olmaya daha fazla ihtiyaç duyduğumuz bu günlerde inşallah ?gönül köprüleri?mizde kurulur.

Darende, Tohma?nın genişlediği alanda kurulmuş. Çoğumuzun dilinde kulaklarında Gökyar, İbrahimpaşa, Hacıderviş, isimleri vardır. Tohma?nın öbür yakasında sorsanız gitmeyenimiz görmeyenimiz ne kadar fazladır. Oradan bakınca da bu yaka öyledir. Sandıkkaya, Nadir, Mehmetpaşa, Sayfiye, Kılıçbağı, Beybağı, aynı elin beş parmağı, arada bazen masum, bazen azgın akan Tohma. Bu ayrılığı kısmî olarak gideren köprüler, Zaviye?den Gökyar?a kullanılır durumda sekiz tanedir. Bunların dördü yaya, dördü araç geçişine açık, dikkatinizi çekti mi? Darende için ne kadar az.

Tarihî Nadir ve Uzunok köprüleri geçmiş yıllarda Karayolları tarafından restore edildi. Bir akşam Tohma?da büyük kepçeler çalıştı. Sabah Nadir Köprüsü?nden eser yok, neden, niçin diyen de yoktu. Yeniden yaptılar, üzerinde eskiden, kendinden kalma bir taşı olmayan köprüyü. Köprü aslına uygun değildi. Üstelik Karayolları yeni yaptığı yolda planlamayı kot farkını Nadir Köprüsü?ne göre yapmadı, bu tarihî köprüye göre bir proje geliştirmedi. İşin kolayı tarihî köprüye proje dışı monte edilen bir merdiven yapıldı. Ne yapmalı, alan memnun satan memnun. Uzunok Köprüsü?nde de aynı restorasyon rezaleti? Hatırlayanınız vardır, böyle miydi? Uzunok Köprüsü, gidip görmenizi isterim, orta kemer bu kadar dik değildi. Ben o mahallede yaşadım. Çocukluğumun bir kısmı rahmetli Hacı Güzeldağ?ın evinde geçti. Şimdi elde olan, değişmiş bir Uzunok Köprüsü. Bu cümlelerimden sonra denilebilir ki, yıkılmak üzereydi, ama işin boyutu öyle değil. Bunlar projelendirilirken aslına uygunluk aranır.  Eski resimler dokümanlar incelenir planlar çıkarılır. Bunda bir keyfilik var. Kıymet bilmezlik, gelince dilime yazamadan edemeyeceğim. Yeri geldi yine söyleyeyim Tohma üzerindeki HES?ler bizim acı kaybımız, Arapgirliler Kozluk Çayı?ndaki HES yapımını mahkeme kararıyla durdurdular. Kıyasladığımda çok üzüldüm. Biz daha konuşa duralım. Bundan birkaç yıl sonra bu HES?lerin Darende için zararlarını yaşayacağız, en kısa aralıkta önümüze çıkan sorun, HES göletinin şehrin içinde kalacağı.          

Yeni köprüler hayırlı olur, kısa sürede yapılır inşallah. Ama bize daha fazlası lazım olacak. Bulunduğumuz yere sığmıyoruz genişlemeliyiz, büyümeliyiz. Yerleşimlerde gelişme istikameti batı olur ama sıkışmış doğal yapı müsaade etmiyor. O halde Tohma boyunca yol boyu büyümeliyiz. Darende artık kabuğunu kırmalı. Medişeyh, Akçatoprak merkezden olmalı, öyle görünmeli. Darende olarak çok mesafe aldık. Hizmet yapılmadı mı, yapıldı. Kapı da alabildiğince aralandı, bundan sonra daha fazla hizmet gerekir. Daha büyük projeler olmalı, hazırlanmalı, talep edilmeli ve yapılmalı. Örneğin TOKİ?ler neden İplik Fabrikası?nın karşı yamacında,  yolun üstündeki düzlüklere yapılmaz anlayamam.

Rahmetli Özal zamanında ?Derendeli?nin ağzında il olma sevdası vardı. Bu konuşuluyor, planlamalar yapılıyordu. Şura bize bağlanır, bura bağlanır deniyordu. Şimdi konuşmak değil hayalini bile aklımıza getiremiyoruz. Malatya?da Özal zamanı için belediyede ?kayıp yıllar? deniyor, neler neler anlatılıyor. ?Projeler yap onlarla gel? diye kızdığından bahsediyorlar Özal?ın. ?Yiğit bin yaşar fırsat bir düşer? hesabı. Özal gibi, büyük bir fırsatı ?ufak düşünerek? kaybettiklerine hayıflanıyor Malatyalılar. 

Yazınca mahallelerimiz gönlüme geldi. Bir önerim olacak, yazın Darende?ye gelenler lütfen bir defada Nadir?den Günpınar?a çıkan yolu denesinler, oralarda neşelensin, oralarında yalnızlığı gitsin. Sekiz kilometrelik dere boyu, az bir emekle doğal bir yürüyüş parkuru haline getirildikten sonra bir buçuk saatlik bir yürüyüşle Darende?ye ulaşılabilir. Yazın yürümek dileğiyle.